Ukrayna Tarihi nedir?
İlk Kiev knezliğidir. Kiev knezliği Moskova knezliğinden daha eskidir. Ortodoksluğu yayan Ukraynalılar. Moğol İşgaline kadar Kiev’dir. Kiev Knezliği hakkında Putin’in söyledikleri yanlıştır. Prof.Dr.Halil İnalcık “Kronikler’de”(Günlük) Kiev’in, Hazar Türkleri tarafından inşa edildiğini belirtiyor.
Azak, Kefe ve Kerç Osmanlı kuruluş ve yükselme devrinde Kırım Hanlığına ait değil, doğrudan doğruya Kefe Sancağı olarak merkeze bağlıdır ve Yavuz Selim Han burada sancak beyliği yapmıştır. Karadeniz’in bir Osmanlı denizi olması ise Fatih’in eseridir.
17.yy Türkler mücadeleyi kaybedince, Altınorda Devleti yıkılır. 18. yy da Ruslar Kırım’ı işgal ederler. Bölge Rusya’nın eline geçer.
17.yy’dan itibaren Ukrayna topraklarında Polonya Litvanya devleti vardır. Kazaklar, Rusya ve Ukrayna’nın steplerinde yaşamaktadırlar. Osmanlı, 17. yy da Ukrayna’daki Kazaklar üzerinde hâkimiyet kuramamıştır.
Kazaklar, Ukraynalıların atalarıdır. Poltova Savaşı Ukrayna topraklarındadır. Petro’nun kazanması ile Kazak lideri Osmanlıya sığınacaktır.
Birinci Dünya Savaşı’nın ardında ki sebepleri incelerken 28 Haziran 1914 sabahında bir Sırp milliyetçisi Gavrilo Prncip’in Saraybosna’da silah sıkmasının ardından ve Avusturya Macaristan’ın savaşa girmeye karar vermesinin gerekçesini gözden kaçırmamak gerekir. Gerekçe, daha da sertleşen milliyetçilik ve hızla zayıflayan çok etnikli imparatorluklar arasındaki çatışmanın giderek artmasıdır. Rus imparatorluğu da Osmanlı imparatorluğu da mağlup olmuştur. Galip gelmek hayal gücünün ötesinde de olsa savaş Ukrayna’ya kendi devletini kurma şansını tanımıştır.
Rus hükümeti savaşın patlak verişini Ukrayna sever örgütlerin etkinliklerine ilave kısıtlamalar getirmiştir. Hükümet Prosvita (Aydınlanma) toplulukları dahil, Ukraynalı örgütleri kapattı. 1905 Devrimi ile Rada gazetesi de dahil, Ukraynaca yayınlara son verdi. Rus Devleti içerisinde tek özerk Ukrayna Devlet’i kurma fırsatı olarak gören Ukraynalı liderlerin umutlarını söndürdü. Solcu radikaller Rus imparatorluğunu Mağlup etme umuduyla Avusturya ‘ya yöneldiler.
Savaş Rus ordularının muazzam zaferiyle açılış yaptı. Eylül 1905 başlarında Ruslar Lviv’i ele geçirdiler ve Karpat dağı geçitlerine hakim oldular.
Rusya’nın Galiçya’yı işgali Romanov imparatorluğu’nun Habsburg Ukraynalıları için gelecekte ne tasarladığını gösterecek kadar uzun bir süre olan Mayıs 1915’e kadar sürdü.
Ukraynalı eylemciler, ismi devrim yılı olan 1848 Yüksek Ruten Konseyinin ismini yansıtan Yüksek Ukrayna konseyini kurdular. Konsey Avusturya ordusundaki ilk Ukraynalı oluşumu yarattı.
Tarihte Şubat devrimi olarak bilinen Petrograd olayları, savaş halindeki Ukrayna örgütlerinin yöneticilerini gafil avladı.
Hrushevsky ve destekçileri Kiev’in merkezinde bulunan müzenin bodrumunda çalışarak Volodimir Vynnçenko’nun başkanlığındaki özerk bir Ukrayna hükümeti kurdular.
Sonradan Ekim Devrimi olarak bilinecek olan Bolşevik İhtilali Ukrayna’daki gelişmeler üzerinde büyük bir etki yarattı. Merkez Rada Ukrayna Halk Cumhuriyetini ilan etti. Sovyetler Kongresinin toplandığı Harkiv’e gitmek üzere Kiev’den ayrıldılar Bolşevik örgütçüler. Kongre 25 Aralık 1917’de Ukrayna Sovyetleri Halk Cumhuriyeti denilen fiili bir devletin kurulduğunu açıkladı. Ocak 1918’in başında Rusya’dan gelen Bolşevik birlikleri Ukrayna’ya girip Rusya’dan tam bağımsızlığını ilan ettiler.
22 Ocak 1918 de Merkez Rada Ukrayna’nın siyasi bağımsızlığını ilan eden dördüncü ve son üniversalı(buyruk)yayımladı. Üniversal 25 Ocak ta yasa haline geldi. Metinde “Ukrayna Halk Cumhuriyeti” böylelikle özgür ve hiç kimsenin tebası olmayan Ukrayna halkının egemenliğindeki bir devlet olmuştur.
Galiçya’da cephenin diğer tarafında 1. Dünya Savaşının sonu, kısa bir zaman içinde Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti olarak tanınacak diğer bir Ukrayna devletinin kurulmasına zemin hazırladı.
Ukraynalılar ilk darbeyi 1 Kasım 1918 de gerçekleştirerek Lviv’in hakimiyetini ele geçirdiler. Yepyeni Ukrayna devletinin bağımsızlığı o gün kabul edildi.1 Aralık 1918 de batı ve doğudaki iki Ukrayna cumhuriyetinin temsilcileri güç birleştirmeye tek bir devlet kurmaya karar verdiler.
- Dünya Savaşı sonucunda Rus ve Avusturya Macaristan imparatorlukları kaybetti. Ancak imparatorlukların çöküşü Ukrayna‘ya yeni bir kimlik vermiş. Kendi hükümeti ve ordusu ile Ukrayna devletinin kurulmasını sağlamış. Ukrayna’yı Avrupa’nın siyasi haritasına yerleştirmiştir.
İki savaş arası dönemde (1918-1939)Ukraynalılar, çözülmemiş ulusal sorunu olan en büyük Avrupa ülkesi olarak belirdi. Kendine ait bir devletten yoksun ve dört Avrupa devleti onu bölgelere ayırmıştı. Bolşevik Rusya, Polonya, Romanya ve Çekoslovakya.1922 de Rus yönetimindeki Sovyetler birliğinin bir parçası olan Sovyet Ukrayna topraklarını da içerisinde barındırıyordu.
Aralık 1912 de Ukrayna’nın orta ve doğu topraklarını barındıran kominist bir devlet olan Ukrayna Sosyalist Sovyet cumhuriyeti ismi 1937 de Ukrayna Sovyet Sosyalist cumhuriyeti olacaktı.
1918-1919 Doğu Ukrayna da bağımsızlık mücadelesinde etkin bir role sahip olan Albay Yevhen Konovakets’in Ukrayna milliyetçiler örgütü (UMÖ) isimli bir siyasi partiye dönüşmesiyle 1929 da Galiçya için yeni bir siyaset dönemi başladı. Bağımsızlık mücadelesi için terörist taktikleri de miras aldı. UMÖ Haziran 1934 te Polonya İçişleri Bakanı Pronislav Pierocki’ye suikast düzenlemişti.
1933 Güzünde Lviv de bir Sovyet diplomat suikaste kurban gitti.
Ukrayna 1991 de bağımsızlığını kazandıktan sonra Moskova’dan bağımsız olan Ortodoks kilisesi patriği seçilecek olan skrypnyk geleceğin Ortodoks piskoposu oldu. “Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek meclisi 19 Ağustos1991 de Ukrayna’nın bağımsızlığını resmen ilan etmektedir.
Ukrayna’ya bakış itibarıyla Putin’in düşüncesinin umumi Rus düşüncesinden farklı olduğu düşünülemez. Rus geleneksel düşüncesinde Küçük Rusya ve küçük Rus olan Ukrayna ister Çar isterse Sovyet devrinde olsun Rusya halkının bölünmez bir parçası olarak kabul edilir. Kırımın kuzeydoğusunda Rus ve Rus kazakları açıkçası kalabalıktır.
Blezenski’nin Rusya bir imparatorluk olmak istiyorsa Ukrayna onun Avrupa’ya açılan kapısıdır.
Eski Rus İmparatorluğunun büyüyüp gelişmesi anlamına gelir.
Bölgede istikrarın olması Türkiye’nin lehinedir. Rusya ve Ukrayna bizim komşularımız. Mustafa Kemal Atatürk “Coğrafi konuma bakarsak Ukrayna ile aramızda Karadeniz’i görürüz. Karadeniz’i yok sayarsak Ukrayna ile sınır komşusuyuz” dedi. Savaş bizi ekonomik ve siyasi olarak etkiler. Ekonomiye, ticarete ihracata zarar verir.
